رێڤه‌به‌رێ نه‌خۆشخانا هیڤى: جه‌ژنێ هشیارى زارۆیێن خوه بن ژ كۆرۆنایێ و خوارنا شرینیان و یاریێن زیانبه‌خش و ترۆمبێلان
د. نزار به‌كر رێڤه‌به‌رێ نه‌خۆشخانا هیڤى یا زارۆیان ل دهۆكێ د دیداره‌كێ دا به‌حس ل كارتێكرنا رۆژانێن جه‌ژنێ ل سه‌ر زارۆیى دكه‌ت و دیار دكه‌ت كو پێدڤیه ل سه‌ر دایك و بابان گه‌له‌ك د هشیار بن و ب هشیارى سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل زارۆى بكه‌ن دا تووشى روودانێن ترۆمبێلێ نه‌بن، گه‌له‌ك شرینا نه‌خۆن و یاریێن ب مه‌ترسى نه‌كرن و گه‌له‌ك نه‌رده‌ركه‌ڤن و كۆمبوونان دروست نه‌كه‌ن دا مه‌ترسیا كۆرۆنایێ ل سه‌ر نه‌بیت. دا جه‌ژنه‌كا خۆش و به‌خته‌وه‌ر ب بۆرینن و له‌شه‌كێ ساخله‌م و ساخله‌میه‌كا باش ژى هه‌بیت.
دیدار، نیوار محه‌مه‌د سه‌لیم:
نوش: رۆژى چ كارتێكرنێ ل زارۆیان دكه‌ت؟
د. نزار به‌كر: دڤێت دایك و بابان ئاگه‌ه ژ زارۆیێن خوه هه‌بیت، كو زارۆیێ د بن ده‌ه سالیێ دا نابیت رۆژێ هه‌موویێ یێ ب رۆژى بیت، چونكو هه‌كه زارۆ هه‌ڤده بۆ هه‌ژده ده‌مژمێران یێ ب رۆژى بیت و چ نه‌خۆت، دێ بیته ئه‌گه‌رێ كێمبوونا رووناتیا د له‌شى دا و كارتێكرنێ ل سه‌ر ساخله‌میا زارۆیى دكه‌ت ب تایبه‌ت گولچیسكا.
هه‌كه دایك و بابان دڤێت زارۆیێ خوه فێر بكه‌ن دشێن ده‌مه‌كێ رۆژێ ب تنێ رێ بده‌نێ ب رۆژى بن، چوكو چ شه‌رعیه‌ت چ ژى زانست رێ ناده‌ت كو گڤاشتنه‌كا مه‌زن ل سه‌ر زارۆیى بهێته كرن پێخه‌مه‌ت وێ چه‌ندێ دا یێ ب رۆژى بیت.
ژ 10 بۆ 14 سالیێ هه‌كه رۆژیان بگرن ژى پێدڤیه ب شه‌ڤ رێژه‌كا گه‌له‌ك باش یا تشتێ روون ب خۆن و ئاڤه‌كا باش ڤه‌خۆن ل گه‌ل فێقیێن گه‌له‌ك ب مفا بۆ ئاڤێ و ڤیتامین و كه‌ره‌ستێن گرنگ بۆ له‌شى وه‌كو ترى، هژیر، خووخ، حلیك و شتى. د سه‌ر هندێ را هه‌كه دیت زارۆ بێ تاقه‌ت بوو یان ده‌ستئاڤا وى یا زراڤ كێم بوو، باشتره پێ بده‌ته خوارن وه‌لێ نه‌كه‌ت كو كارتێكرن ل زارۆیى ببیت.
نوش: ل رۆژانێن جه‌ژنێ چ ل سه‌ر دایك و بابان پێدڤیه بكه‌ن؟
د. نزار به‌كر: جه‌ژن وه‌كو به‌رێ نه‌ماینه ئێدى زارۆ بچن و گه‌له‌ك ب گه‌ریێن، به‌لێ هه‌ر زارۆ دچنه ژ ده‌رڤه و دچنه جه‌ژنان. تشتێ ل ڤێرێ من دڤێت بێژم چه‌ند خالن ئه‌و ژى؛ روودانێن ترۆمبێلێ نه، ده‌ما زارۆ گه‌له‌ك دچنه ژ ده‌رڤه گه‌له‌ك دكه‌ڤنه به‌ر روودانێن ترۆمبێلان، چونكو زارۆیێ بچووك چو ژ ترۆمبێلێ و كارتێكرنا وێ نزانیت، ژ به‌ر هندێ ژى دڤێت دایك و بابان گه‌له‌ك ئاگه‌ه ژ زارۆیێن خوه هه‌بیت و شوفێر ژى د هشیار بن.
دڤێت دایك و بابان ئاگه‌ه ژ زارۆیێ خوه هه‌بیت گه‌له‌ك دوورنه‌كه‌ڤن، چاڤێ وان ل خوارن و ڤه‌خوارنێن وان بیت. ب گوره‌یى شاره‌زایا مه د ناڤ نه‌خۆشخانان دا ل رۆژانێن جه‌ژنێ روودانێن ترۆمبێلێ گه‌له‌ك زێده دبن. ئه‌ڤه ژى زێده‌تر ژ ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ یه كو زارۆ ژ مال دوور دكه‌ڤن و دچنه سه‌ر جاددێن گشتى و زارۆیێ شه‌ش سالى و د بن دا نزانیت مه‌ترسیا ترۆمبێلێ چه‌ندێ. هیڤى دكه‌م دایك و بابان ئاگه‌ه ژ زارۆیێ خوه هه‌بیت و شوفێر ژى د ڤان رۆژان دا گه‌له‌ك د هشیار بن دا كو نه‌بیته ئه‌گه‌رێ هندێ خودێ نه‌كه‌ت زارۆیه‌كى بكوژن یان ژى بكه‌نه كه‌سه‌كێ په‌ككه‌فتى بۆ هه‌موو ژیانا وى.
ئه‌گه‌ره‌كێ دى یێ گه‌له‌ك زارۆ ل نه‌خۆشخانێ دهێنه نڤاندن ئه‌وه كو تووشى دلرابوون و زكچوونێ دبن، ژ به‌ر كو پشتى ره‌مه‌زانێ یه خوارن و ڤه‌خوارنێن نه ساخله‌م وه‌كو شیرنى و چكلێت و دبیته ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ ساخله‌میا زارۆیى تێك بده‌ت، سه‌ره‌رایى قه‌له‌ویێ.
دلرابوون و زكچوون ل ده‌ف زارۆیان یا مه‌ترسیداره، دبیته ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ كو رووناتى گه‌له‌ك ژ له‌شى بهێنه خوار و كارتێكرنێ ل ساخله‌میێ دكه‌ت و دبیت ژ ئه‌گه‌رێ وێ چه‌ندێ زارۆێ بهێته نڤاندن و سێلانێ وه‌ربگریت.
دیسا ل رۆژانێن جه‌ژنێ زارۆ هنده‌ك یاریان بكاردئینن كو چو پیڤه‌رێن ساخله‌میێ تێدا نینن وه‌كو ده‌بانجه و غه‌داره، گه‌له‌ك جاران ئه‌ڤێن موركا دكه‌نه به‌ر یا ب چاڤى یان ده‌ڤى یان سه‌رى كه‌فتى و كارتێكرنه‌كا مه‌زن یا ل ساخله‌میا زارۆیى كرى، هه‌كه دایك و بابان بڤێت دیاریه‌كێ ل جه‌ژنێ بۆ زارۆیێ خوه بكرن بلا دوور بێخن ژ یاریێن زیانێ دگه‌هیننه ژیانا وى و یێ به‌رامبه‌ر.
نوش: چاوان زارۆیێ خوه ژ كۆرۆنایێ ب پارێزن؟
د. نزار به‌كر: یا ژ هه‌موویان گرنگتر و گه‌رمتر ژى ل سه‌رانسه‌رى دنیایێ بابه‌تێ كۆرۆنایێ یه، پێدڤیه گه‌له‌ك كۆمبوون ل ده‌ف زارۆیان و یێن مه‌زن ژى نه‌بیت، گه‌له‌ك سه‌ره‌دان نه‌یا باشه، مرۆڤ نزانیت ڤایرۆس یێ ل ده‌ف مرۆڤى یان نه. زارۆ رێیه‌كا گه‌له‌ك مه‌زن یا ڤه‌گوهاستنا ڤایرۆسى نه.
نوش: ب كورتى دایك و باب چ بكه‌ن؟
د. نزار به‌كر: هیڤى ژ دایك و بابێن زارۆیان دكه‌ین ئاگه‌ه ژ زارۆیێن خوه هه‌بیت دا تووشى روودانێن ترۆمبێلێ نه‌بن، گه‌له‌ك شرینا نه‌خۆن و یاریێن ب مه‌ترسى نه‌كرن و گه‌له‌ك نه‌رده‌ركه‌ڤن و كۆمبوونان دروست نه‌كه‌ن دا مه‌ترسیا كۆرۆنایێ ل سه‌ر نه‌بیت. دا جه‌ژنه‌كا خۆش و به‌خته‌وه‌ر ب بۆرینن و له‌شه‌كێ ساخله‌م و ساخله‌میه‌كا باش ژى هه‌بیت.
