نوشدارەک به‌حس ل زاڕۆيێ مەنگۆلى دکه‌ت
نوش نيوز، ئدریس ئاسیهى
ئەڤ حالەت کۆمەکە پیکهاتیە ژ سالۆخەتێن جەستەیی و دەروونى، د ژیەکێ بچویک دا ل زاڕووکى دیار دبن و دهێت هژمارتن یەک ژ ئالۆزیێن (جینى).
ئەڤ مرۆڤە پتریا جاران ژ پاشڤەمانا عەقلى د ئاستەک دیار دا دنالن، و نیشانین و بەرژەنگێن ڤێ نەخوەشیێ ژ یەکى بۆ یەکی دى جیاوازە لێ ب شێوەیەک گشتى د کەڤن ژێر پلەیا بچویک و ناڤنجى دا و د قۆناغێن مەزنبوونێ دا دبت ئاستێ هزرى و عەقلى بەر ب باشتر بچت.
دکتۆر ئادەم جه‌لیل ئادەم، تایبەتمەندێ نەخوەشیێن زاڕووکان هۆسا دەستپێکر و پاشى باس ل نیشانێن مەنگۆلیبوونێ کر و گۆت:
پتریا زاڕووکێن مەنگۆلى ب ڤان نیشانێن ل خوار دیارن :
- سیما و سەرۆ چاڤێن پان هەنە.
- دوو گوهێن بچویک.
- دوو چاڤێن خوار .
- دەڤەکێ بچویک.
- ستۆ، و دەست و پیێن کورت.
- سستیا ماسۆلکان و گەهان.
- رێژا ژیریێ (IQ) نزمترە ژ ئاستێ نورمال .
پاشى نۆژدارى باس ل هۆکاران کر و گۆت:
کرۆمۆسۆمات هەمى پیزانینێن قنێتى یێن مرۆڤى (DNA) ڤ خوە هلدگرن و هژمارا کرۆمۆسۆمان ب شێوەیەک سرۆشتى دناڤ جەستەیێ کورپەلەى دا (46)ن، د دەمەکى دا کورپەلێ هلگرێ سالۆخەتێن مەنگۆلیبوونێ، بەلکۆ(47) کرۆمۆسۆمان ب خوەڤە دگرت، ئەها ب ڤى شێوەى تێکچوونا ریکخستیا کروموسۆمان، د جەستەیێ کورپەلەى دا ژ هۆکارێن سەرەکى یێ مەنگۆلیبوونێنە.
وگۆتژى: دبت دووگیانیبوون د سەر ژیێ 35 سالیێ دا، یانژى ژیێ بابێ ژ 40 سالیێ دەرباز ببت، یانژى هەگەر زاڕووکەک مەنگۆلى دناڤ خێزانێ دا هەبت، ئەڤەژى ببن هۆکار کۆ زاڕووکێ داهاتى مەنگۆلیبت.
پاشى دکتۆرى باس ل بەرژەنگێن ڤێ نەخوەشیێ کر و گۆت: ب رێژەیەکا بلند ئەڤ زاڕووکێن تووشبووى ب مەنگۆلیبوونێ ژ بەر ڤان بەرژەنگێن ل خوارێ دنالن:
- ئارێشێن دلی.
- ئارێشێن رویڤیکان.
- ئارێشێن گوهى.
- ئارێشێن هەناسەدانێ دا.
وسەبارە ت چاوانیا دەستنیشانکرن و دەرەهیکرنا ڤێ نەخوەشیێ، دکتۆرى گۆت: دەستنیشانکرنا ڤێ نەخوەشیێ ب رێکا چەند پشکنینان دهێت کرن د دەمێ دووگیانیێ دا؛ یەک د سێ ئێکا ئێکێ د سێ مەهیێ ژ دووگیانیێ و یا دووێ د سێ ئێکا دوویێ ژ دووگیانیێ و چەندین پشکنینێن دى و یا دووماهیێ پشکنینا پشتى ژ دایکبوونێ.
پاشى دکتۆرى باس ل رێکین چارەسەریێ کر و گۆت: چارەسەرى لسەر وێ یەکێ دمینت کۆ ب زویترین دەم ئارێشێن زاڕووکی بهین دەرەهیکرن وەکى دیتن و گوهلێبوون و کارێ دلی و رویڤیکان و چەندێن دى و ڤەدیتنەکا ب لەز بۆ سەرەدەریکرنێ.
و گۆتژى داکۆ زاڕووک ب شێوەیەک سرۆشتى بژیت و خوە کێم نەبینت، لسەر خێزانا زاڕووکى گرنگە ڤان پێنگاڤان بخنە بەر:
- شارەزابن دهەر تشتێ گرێداى ڤێ نەخوەشیێ.
- لێگەڕیان ل هەر جه و دەزگەهەکى هاریکار.
- لێگەڕیان ل هاریکاریێ ل دەوروبەران.
- لێگەڕیان ل دەزگەهێن رۆشەنبیرى و پەروەردەیی یێن گونجاى بۆ نیشاندان و پەروەردەکرنا زاڕووکى.
ل دووماهیێ دکتۆرى د ئامووژگاریا خوە دا دیارکر کۆ هاریکاریا ڤان جووڕە زاڕووکان گەلەک گرنگە چ ب شیانێن خوە یان بێ شەرم داخوازا هاریکاریێ بهێت کرن و بزاڤا خوە نێزیککرنێ ل وان خێزانێن زاڕووکەک مەنگۆلى هەى.
